墨西哥Emilio Carballido戏剧节主席到访国家京剧院
![]() | ?ay là trang gi?i thích dành cho các thành viên m?i v? bài vi?t ??u tiên c?a b?n trên Wikipedia, KH?NG PH?I là n?i ?? b?t ??u vi?t bài! N?u b?n mu?n th? nghi?m s?a ??i, xin m?i s? d?ng ch? th?. |
T?o bài m?i |
---|
Gi?i thi?u |
Y t??ng |
H??ng d?n |
Ti?n trình vi?t bài |
C?ng c? |
?ay là trang ?? h??ng d?n m?t s? th? b?n nên bi?t khi vi?t m?t bài m?i t?i Wikipedia. Chúng t?i s? gi?i thích m?t s? ?i?u NêN và KH?NG NêN khi vi?t bài, và chúng t?i mách cho b?n cách làm sao ?? t?o m?t bài m?i. Tr??c khi vi?t m?t bài m?i, d??i ?ay là m?t s? m?o có th? giúp b?n:
- Th? s?a ??i t?i Tr? giúp:Ch? th? (s? b? xóa ??nh k?). N?u b?n ?? ??ng ky tài kho?n, b?n s? có m?t khu v?c c?a riêng mình ?? b?t ??u vi?t bài: trang nháp trong kh?ng gian trang thành viên c?a riêng b?n. B?n có th? t? t? v?a vi?t v?a tìm ngu?n c?ng nh? nghiên c?u cách trình bày sao cho ?úng tiêu chu?n c?a Wikipedia.
- Th? s?a các bài ?ang có ?? c?m nh?n ???c cách vi?t và làm quen v?i m? trình bày mà Wikipedia s? d?ng. Ngoài ra, h?y th? ??c m?t s? bài ?? ???c c?ng ??ng b?u ch?n là có ch?t l??ng cao: bài vi?t t?t, bài vi?t ch?n l?c.
- Tìm ki?m trên Wikipedia tr??c ?? ch?c r?ng ?? có m?t bài vi?t v? ch? ?? b?n mu?n vi?t ?? có m?t r?i hay ch?a, r?t có th? nó ?ang có t?a ?? h?i khác. N?u b?n tìm th?y m?t bài hi?n ?? có v? ch? ?? c?a b?n, t?t nh?t là ??i h??ng tên g?i mà b?n ?ang ngh? ??n sang bài vi?t hi?n t?i.
- Xin ??ng t?o trang v? chính mình hay b?n bè, ng??i than/quen c?a mình, nh?ng trang qu?ng cáo, bài bình lu?n cá nhan hay nh?ng bài vi?t khác mà b?n s? ch?ng bao gi? tìm ???c chúng trong m?t bách khoa toàn th?.
- C?n th?n v?i nh?ng th? sau ?ay: sao chép các th?, th?ng tin gay tranh c?i, bài vi?t quá ng?n, và bài vi?t có tính l?i ích c?c b?. Nh? gi? ?úng nh?ng quy ??nh c?a Wikipedia.
- Thu th?p ngu?n tham kh?o ?? ch?ng minh s? n?i b?t và ?? làm ngu?n cho th?ng tin c?a b?n. Nh?ng bài vi?t kh?ng th?a m?n ?? n?i b?t b?ng cách chú thích các ngu?n ?áng tin c?y ?? xu?t b?n s? r?t d? b? xóa.
- Vi?t m?t trang m?i.
- Li?t kê tham kh?o ??n các ngu?n c?a b?n ?? ch?ng minh r?ng bài vi?t n?i b?t.
Xem thêm: Bài Cách t?o ra bài m?i, h??ng d?n b?n trình t? ?? t?o m?t bài m?i và Wikipedia:S? ?? h??ng d?n t?o trang m?i trong Wiki.
Tìm bài vi?t có s?n
Wikipedia ti?ng Vi?t có khá nhi?u bài vi?t. Tr??c khi vi?t bài m?i, b?n h?y ch?c ch?n r?ng Wikipedia ch?a có bài vi?t v? nó, có th? d??i m?t cái tên h?i khác m?t tí; b?n có th? tìm nó ? ?ay; xem qua Quy ??c ??t tên t?i Wikipedia. N?u m?t bài vi?t v? ch? ?? c?a b?n ?? ? ?ay, nh?ng b?n cho r?ng ng??i ta s? r?t có th? tìm ki?m nó theo m?t cái tên ho?c cách ?ánh v?n khác, h?y xem cách t?o m?t trang ??i h??ng v?i cái tên ?ó; b? sung các trang ??i h??ng c?n thi?t là m?t cách giúp Wikipedia r?t hi?u qu? ??y. Ngoài ra, nh? xem qua nh?t trình xóa c?a bài vi?t ?? tránh vi?t l?i m?t bài ?? t?ng b? xóa tr??c ?ay.
N?u b?n tìm mà v?n kh?ng th?y bài vi?t mình c?n, h?y th? m? r?ng ph?m vi tìm ki?m ?? tìm nh?ng bài vi?t ?? có th? ch?a ??ng ch? ?? c?a b?n trong ?ó. Ví d?, n?u b?n mu?n vi?t m?t bài v? thành viên c?a m?t ban nh?c, b?n có th? tìm ban nh?c ?ó r?i thêm th?ng tin v? ch? ?? c?a b?n vào bài vi?t ?? m? r?ng nó.
Thu th?p ngu?n tham kh?o
Thu th?p ngu?n tham kh?o cho th?ng tin trong bài vi?t c?a b?n. ?? x?ng ?áng ???c có bài trong bách khoa toàn th?, m?t ch? ?? nào ?ó ph?i ???c xem là ?? n?i b?t và s? n?i b?t ?ó ph?i ki?m ch?ng ???c th?ng qua các tham kh?o ??n các ngu?n ?áng tin c?y.
Nh?ng ngu?n này c?n ph?i ?áng tin c?y; có ngh?a là, chúng ph?i là nh?ng ngu?n có m?t hình th?c qu?n ly biên t?p nào ?ó. Các ngu?n in trên gi?y (và phiên b?n trên web c?a các ngu?n ?ó) có v? ?áng tin c?y nh?t, m?c dù nhi?u ngu?n ch? có trên web c?ng kh?ng ph?i là kh?ng ?áng tin c?y. M?t s? ví d? ??n c? g?m: sách ???c nh?ng nhà xu?t b?n l?n phát hành, báo chí, t?p chí, các t?p chí khoa h?c ???c th?m ??nh chéo, website c?a các lo?i ?n ph?m ?ó, và các website khác th?a m?n các yêu c?u c? b?n gi?ng nh? m?t ngu?n in trên gi?y.
Nói chung, các ngu?n KH?NG có s? qu?n ly biên t?p ??u kh?ng ?áng tin c?y. Nh?ng ngu?n nào ??n c? bao g?m: sách do các ?n ph?m tr? ti?n xu?t b?n, t?p chí tr?c tuy?n t? xu?t b?n, blog, di?n ?àn web, th?o lu?n nhóm trên web, h? th?ng th?ng cáo ?i?n t?, trang ng??i ham m?, và nh?ng th? t??ng t?. V? c? b?n, n?u c? ai ?ó toàn quy?n ??ng t?i th?ng tin mà kh?ng có ng??i khác ki?m tra các th?ng tin ?ó, nó có th? kh?ng ?áng tin c?y.
Nói m?t cách ??n gi?n, n?u t?n t?i nh?ng ngu?n ?áng tin c?y v?i ?? th?ng tin ?? vi?t v? ch? ??, thì ch? ?? ?ó là n?i b?t và nh?ng ngu?n ?ó có th? ki?m ch?ng th?ng tin trong bài vi?t Wikipedia. N?u b?n kh?ng th? tìm ???c các ngu?n ?áng tin c?y (nh? báo chí, t?p chí chuyên ngành, ho?c sách) cung c?p th?ng tin cho bài vi?t, ch? ?? s? là kh?ng n?i b?t hay kh?ng ki?m ch?ng ???c và g?n nh? ch?c ch?n s? b? xóa. Vì v?y, vi?c ??u tiên c?a b?n là ?i tìm ngu?n tham kh?o.
Khi b?n ?? có ngu?n tham kh?o cho bài vi?t c?a mình, b?n có th? h?c cách ??t tham kh?o vào bài vi?t b?ng cách ??c Wikipedia:Chú thích ngu?n g?c. Nh?ng ??ng lo l?ng quá v? vi?c làm sao ??nh d?ng nó cho ?úng. S? r?t tuy?t n?u b?n làm ???c, nh?ng v?n ?? ch? y?u là ??a ngu?n tham kh?o vào bài vi?t m?c k? n?u nó ch?a ???c ??nh d?ng ?úng.
Nh?ng ?i?u c?n tránh
Quy ??nh chung |
---|
Nguyên t?c |
Quy ??nh v? n?i dung |
Quy ??nh v? cách ?ng x? |
Các th? lo?i quy ??nh khác |
Quy ??c |
- Nh?ng bài vi?t vi?t v? chính mình, b?n bè mình, website c?a mình, m?t ban nh?c mà b?n là thành viên, th?y giáo c?a b?n, m?t t? do b?n ngh? ra, ho?c m?t cau chuy?n do b?n vi?t nên
- N?u b?n th?c s? x?ng ?áng ?? ??a vào bách khoa toàn th?, h?y ?? ng??i khác vi?t bài v? b?n. ??a b?n bè c?a mình vào bách khoa toàn th? có v? s? là m?t s? ng?c nhiên thú v? ho?c m?t s? b?ng ?ùa hài h??c, nh?ng nh?ng bài vi?t ki?u nh? v?y ch?c ch?n s? b? xóa. Trong quá trình ?ó, s? có nh?ng ng??i b? t?n th??ng, nh?ng b?n có th? tránh ???c ?i?u ?ó b?ng cách suy ngh? k? l??ng h?n m?t chút. Do ?ó, xin ??ng làm nh? v?y. Bài vi?t v?n có th? t?n t?i n?u b?n có ?? s? khiêm t?n ?? khi?n cho nó trung l?p và b?n th?c s? n?i b?t, nh?ng th?m chí khi ?ó t?t nh?t là ??ng b?n nháp ?? ???c ch?ng nh?n và ??t ???c ??ng thu?n t? c?ng ??ng cái ?? thay vì ??ng nó lên v?i s? thiên l?ch v? tình mà ??i khi b?n kh?ng y th?c ???c.
- Nh?ng ch? ?? kh?ng n?i b?t
- M?i ng??i th??ng thêm trang vào Wikipedia mà kh?ng xét xem ch? ?? ?ó ?? th?c s? n?i b?t hay ch?a ?? có th? ??a vào bách khoa toàn th?. Vì Wikipedia kh?ng có s? h?n ch? v? kh?ng gian nh? các bách khoa toàn th? trên gi?y, quy ??nh và h??ng d?n v? ?? n?i b?t c?a chúng t?i c?ng cho phép m?t t?m v?c bài vi?t r?ng l?n - tuy nhiên, chúng kh?ng cho phép t?t c? ch? ?? ??u ???c ??a vào. M?t tr??ng h?p ??c bi?t ph? bi?n là nh?ng trang vi?t v? con ng??i, c?ng ty ho?c nhóm ng??i mà kh?ng kh?ng ??nh ???c s? n?i b?t ho?c t?m quan tr?ng c?a ch? ??, do ?ó chúng t?i ?? quy?t ??nh r?ng nh?ng trang nh? v?y c?n ???c xóa nhanh theo quy ??nh WP:XT. ?i?u này có th? ki?n b?n c?m th?y xúc ph?m - vì v?y xin h?y ??n ?o xem ch? ?? mà b?n ch?n có ?? n?i b?t ?? ??a vào Wikipedia hay kh?ng, và kh?ng ??nh (ho?c t?t h?n là ch?ng minh!) ?? n?i b?t ho?c t?m quan tr?ng c?a ch? ?? mà b?n ?? vi?t n?u b?n quy?t ??nh r?ng ch? ?? là ?? n?i b?t. Wikipedia kh?ng ph?i là m?t th? m?c bao hàm m?i th? t?n t?i trên ??i này.
- Qu?ng cáo
- Xin ??ng c? g?ng qu?ng bá cho s?n ph?m hay c?ng vi?c kinh doanh c?a b?n. Xin ??ng chèn các liên k?t ngoài ??n website th??ng m?i c?a b?n tr? khi có m?t bên trung l?p xét r?ng liên k?t ?ó th?c s? thu?c v? bài vi?t; chúng t?i th?c s? có nh?ng bài vi?t v? s?n ph?m nh? ATM g?o, ho?c nh?ng c?ng ty n?i ti?ng nh? McDonald's, Thiên Long, nh?ng n?u b?n ?ang vi?t v? m?t s?n ph?m ho?c th??ng hi?u h?y ch?c ch?n r?ng b?n vi?t nó t? m?t quan ?i?m trung l?p, r?ng b?n kh?ng có Mau thu?n l?i ích trong ?ó, và b?n có th? tìm ???c ngu?n tham kh?o trong nh?ng ngu?n ?áng tin c?y ??c l?p v?i ch? ?? mà b?n ?ang vi?t.
- Nh?ng bài bình lu?n cá nhan ho?c nghiên c?u g?c
- Wikipedia bao quát tri th?c hi?n có c?a nhan lo?i; nó kh?ng ph?i là n?i ?? ??ng các c?ng trình m?i. ??ng vi?t bài ?? gi?i thi?u các ly thuy?t, y ki?n, hay s? sáng su?t g?c c?a chính mình, th?m chí n?u b?n có th? h? tr? chúng b?ng nh?ng ngu?n tham kh?o ??n c?ng trình ?? ch?p nh?n. M?t sai l?m th??ng g?p là trình bày s? t?ng h?p t??ng t??ng các y t??ng trong m?t bài vi?t. H?y nh? r?ng, ch? vì ?i?u A và ?i?u B ?úng KH?NG có ngh?a là A gay ra B, ho?c ng??c l?i. N?u ?i?u ?ó là ?úng, thì các ngu?n ?áng tin c?y s? nêu lên m?i liên h? ?ó, và b?n c?n ph?i chú thích các ngu?n ?ó.
- M?t cau ??n gi?n ho?c ch? m?t liên k?t ??n m?t website
- Bài vi?t c?n ph?i có n?i dung th?c s? c?a nó.
- Xem thêm:
Vài c?n th?n khi vi?t bài
- Sao chép. ??ng vi ph?m b?n quy?n
- ?? an toàn, ??ng trích d?n quá vài cau v?n b?n t? b?t c? n?i nào khác, và li?t kê các tài li?u tham kh?o mà b?n s? d?ng. B?n có th? chép nh?ng n?i dung nào mà b?n ch?c ch?n nó thu?c ph?m vi c?ng c?ng, nh?ng th?m chí ??i v?i các tài li?u ph?m vi c?ng c?ng, b?n v?n ph?i chú thích l?i ngu?n g?c. C?ng chú y r?ng ?a s? các trang web kh?ng thu?c ph?m vi c?ng c?ng và ?a s? l?i bài hát c?ng kh?ng. N?u b?n cho r?ng nh?ng gì b?n ?ang ?óng góp là thu?c ph?m vi c?ng c?ng, h?y nói n?i b?n l?y chúng, ho?c là trong bài vi?t ho?c t?i trang th?o lu?n, và t?i trang th?o lu?n h?y ??a ra ly do t?i sao b?n cho r?ng nó thu?c ph?m vi c?ng c?ng (ví d? "Nó ???c xu?t b?n vào n?m 1895..."). N?u b?n cho r?ng b?n ?ang th?c hi?n "s? d?ng h?p ly" các tài li?u có b?n quy?n, xin ??t ghi chú t?i trang th?o lu?n nói ly do t?i sao b?n ph?i làm v?y. ?? bi?t thêm th?ng tin: Quy?n tác gi? và h??ng d?n v? n?i dung kh?ng t? do c?a chúng t?i dành cho v?n b?n.
- Nghiên c?u k? và chú thích ngu?n g?c
- Nh?ng bài vi?t t? d?ng ngh? ra mà vi?t thì t?t h?n là kh?ng có gì, nh?ng chúng khó mà ki?m ch?ng, m?t ph?n r?t quan tr?ng trong n? l?c t?o ra m?t tác ph?m tham chi?u ?áng tin c?y. Xin h?y nghiên c?u qua nh?ng ngu?n t?t nh?t hi?n có và chú thích chúng m?t cách h?p ly. Làm ?i?u này, cùng v?i vi?c kh?ng sao chép quá nhi?u n?i dung v?n b?n, s? giúp tránh kh? n?ng ??o v?n.
- Các n?i dung ?ng h? m?t chi?u và gay tranh c?i
- Xin ??ng vi?t nh?ng bài vi?t b?o v? cho m?t quan ?i?m nh?t ??nh v? chính tr?, t?n giáo, hay b?t c? th? gì khác. H?y hi?u nh?ng gì chúng t?i mu?n nói theo m?t quan ?i?m trung l?p tr??c khi tham gia vào lo?i ch? ?? này.
- Bài vi?t quá ng?n ch? có ??nh ngh?a
- Các ??nh ngh?a ki?u t? ?i?n s? thu?c v? Wiktionary. H?y c? g?ng vi?t m?t ?o?n ng?n nh?ng ??y ?? nói ??n m?t ?i?u gì ?ó v? ch? ??. Chúng t?i hoan nghênh nh?ng bài vi?t ng?n t?t, ???c g?i là "bài s? khai", s? ?óng vai trò là b? phóng cho nh?ng ng??i khác b? sung. N?u b?n kh?ng có ?? tài li?u ?? vi?t m?t bài s? khai t?t, có l? b?n kh?ng nên vi?t bài m?i. Phía cu?i bài s? khai, b?n nên ghi thêm "tiêu b?n s? khai" gi?ng nh? th? này: {{s? khai}}. (Nh?ng thành viên Wikipedia khác s? r?t bi?t ?n n?u b?n dùng m?t tiêu b?n s? khai c? th? h?n, nh? {{s? khai am nh?c}}. Xem danh sách các lo?i s? khai ?? có danh sách t?t c? các tiêu b?n s? khai c? th?). Nh?ng tiêu b?n này giúp theo d?i nh?ng bài vi?t c?n m? r?ng.
- Nh?ng bài vi?t có l?i ích c?c b?
- ?ay là nh?ng bài vi?t v? nh?ng n?i nh? tr??ng h?c, ho?c ???ng sá ch? có ???c s? quan tam t? s? l??ng khá nh? nh? nh?ng c?u h?c sinh hay nh?ng ng??i s?ng g?n ?ó. Hi?n ch?a có ??ng thu?n v? nh?ng bài nh? v?y, nh?ng m?t s? ng??i s? ch?t v?n chúng n?u chúng kh?ng có n?i dung gì ch?ng t? nó ??c bi?t và khác bi?t v?i hàng ch?c ngàn n?i t??ng t? khác nh? th? nào. Hình ?nh s? thêm s? quan tam. C? g?ng t? v? màu s?c ??a ph??ng cho nh?ng bài vi?t mang tính l?i ích c?c b? nh? v?y. Ngu?n tham kh?o t? bên th? ba là r?t h?u ích ?? ch?ng minh r?ng ch? ?? ?ang vi?t là n?i b?t.
Vi?t bài
Sau khi ?? n?m các th?ng tin trên, h?y vào Wikipedia:Thu?t s? bài vi?t ?? ?n l?i l?n cu?i, ki?m tra xem ?? có tên bài t??ng t? trên Wikipedia ch?a, n?u ch?a thì b?n có th? t?p vi?t bài trong nháp. Nháp là m?t trang con thu?c trang thành viên c?a b?n, là kh?ng gian riêng c?a b?n, vi?t bài trong nháp có nh?ng ?u ?i?m sau:
- Kh?ng b? áp l?c ph?i s?a bài trong 7 ngày n?u l? ch?ng may bài b? treo bi?n "ch?t l??ng kém" hay "d?ch quá th?, c?n xóa"
- Kh?ng b? các tu?n tra viên vào treo các b?n m?u b?o trì nh? "c?n thêm ngu?n", "c?n s?a ng? v?n", "c?n wiki hóa"...
- Th? th? th?i gian ?? b?n tìm ngu?n tham kh?o và nghiên c?u cách biên t?p sao cho ?áp ?ng tiêu chu?n hi?n nay c?a Wikipedia
- B?n hoàn toàn có th? ?em trang này ?i h?i c? v?n ?? xin góp y
Khi c?m th?y bài ?? ??t tiêu chu?n, h?y di chuy?n sang kh?ng gian chính (ho?c nh? c? v?n làm giúp).
N?u b?n vi?t bài trong kh?ng gian chính, nên treo bi?n {{?ang vi?t}}
vào ??u trang ?? th?ng báo v?i nh?ng biên t?p viên khác là b?n ?ang biên t?p bài. Nh?ng bài này th??ng s? kh?ng ph?i là ??i t??ng b? xóa tr? m?t s? tr??ng h?p th?t ??c bi?t (ví d? nh? kh?ng ???c s?a ??i trong vòng 1 tu?n ho?c h?n).
K? thu?t biên t?p
- ??c Wikipedia:H??ng d?n t?ng b??c ?? bi?t cách ??nh d?ng bài vi?t
- ??c Tr? giúp:C??c chú ?? bi?t cách ghi ngu?n
- X?p bài vào th? lo?i, ??c h??ng d?n ? Tr? giúp:Th? lo?i. Bài nào c?ng ph?i n?m trong ít nh?t m?t th? lo?i t??ng ?ng. N?u kh?ng s? r?t khó cho ng??i ??c khi h? mu?n tìm bài vi?t.
- Liên k?t bài này ??n ít nh?t m?t bài s?n có (ki?m tra b?ng "Các liên k?t ??n ?ay" trong h?p c?ng c?) ?? bài kh?ng b? "m? c?i"
Nh?ng ng??i khác có th? tho?i mái ?óng góp vào bài vi?t khi nó ?? ???c l?u. Ng??i t?o trang kh?ng có quy?n gì ??c bi?t ?? qu?n ly n?i dung v? sau. Xem Wikipedia:Quy?n s? h?u bài vi?t.